Minimum socjalne

Minimum socjalne – wskaźnik określający koszty utrzymania gospodarstw domowych na podstawie koszyka dóbr służących do zaspokojenia potrzeb bytowo-konsumpcyjnych na niskim poziomie. Przyjęte składniki koszyka wystarczają nie tylko dla podtrzymania życia (porównaj: minimum egzystencji), lecz dla posiadania i wychowania dzieci, a także dla utrzymania minimum więzi społecznych. Do pierwszej grupy składników zaliczają się wydatki na mieszkanie, żywność, odzież, obuwie, ochronę zdrowia i higienę; do drugiej grupy – koszty komunikacji i łączności (np. dojazdy do pracy), wydatki na kształcenie i wychowanie dzieci, na kontakty rodzinne i towarzyskie oraz skromne uczestnictwo w kulturze. Jest to więc model zaspokajania potrzeb na poziomie minimalnego dobrobytu. Minimum socjalne nazywane jest też granicą wydatków gospodarstw domowych, mierzącą godziwy poziom życia.

W Polsce minimum socjalne szacowane jest przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych od 1981 na podstawie uchwały Rady Ministrów (było jednym z postulatów zgłaszanych w porozumieniach sierpniowych). IPiSS ustala wartość koszyka minimum socjalnego oddzielnie dla 6 typów pracowniczych gospodarstw domowych (od rodziny 1-osobowej do 5-osobowej) oraz 2 typów gospodarstw emeryckich (1- i 2-osobowych). Koszyk minimum socjalnego określony jest ilościowo (minimalna ilość danych dóbr i usług według norm zużycia, zalecanych przez naukowców) i wartościowo (koszt nabycia danych ilości dóbr i usług). W ten sposób otrzymujemy obraz niezbędnych kosztów utrzymania gospodarstw domowych na poziomie standardu minimum socjalnego.

Dane statystyczne

2020

• Gospodarstwa 1-osobowe - 1265,94 zł
• Gospodarstwa z dziećmi:
  • Rodziny z 1 dzieckiem starszym - 1115,60 zł na osobę (3346,81 zł na rodzinę)
  • Rodzina z 1 dzieckiem młodszym - 1042 zł na osobę (3128,46 zł na rodzinę)
• Gospodarstwo emeryckie:
  • 1-osobowe - 1246,49 zł
  • 2-osobowe - 1040,67 zł na osobę (2081,34 zł na rodzinę)

2017

• Gospodarstwa 1 osobowe - 1 134,46 zł; dwuosobowe - 937,33 zł na osobę (1 874,67 zł na gosp.);
• Gospodarstwa z dziećmi:
  • Rodziny z 1 dzieckiem starszym - 996,35 na osobę (2 989,04 na rodzinę),
  • Rodzina 4 osobowa (2 dzieci) - 908,23 zł na osobę (3 632,92 na rodzinę),
  • Rodzina z trójką dzieci - 889,32 zł na osobę (4 446 zł na rodzinę)
• Gospodarstwo emeryckie:
  • 1 osobowe - 1 124 zł,
  • 2 osobowe - 932 zł na osobę (1 865 zł na gosp.)

W porównaniu z tabelą dotyczącą minimum egzystencji większe są koszty dotyczące eksploatacji mieszkania, środków czystości, kupna odzieży. Takie pozycje jak potrzeby kulturalne, wydatki na transport i łączność (opłaty za telefony komórkowe i internet) nie występują w rodzinach żyjących na poziomie minimum egzystencji.

2013

We wrześniu 2013 minimum socjalne w przeliczeniu na osobę wynosiło od 828,73 zł w gospodarstwach 5 osobowych (2 rodziców i 3 dzieci) do 1 064,76 zł dla gospodarstw jednoosobowych emeryckich.

W roku 2016 średnioroczne minimum socjalne w przeliczeniu na osobę wynosiło od 854,67 zł netto w gospodarstwach 5 osobowych (2 rodziców i 3 dzieci) do 1 098,18 zł netto dla gospodarstw jednoosobowych. Przykładowo, minimum socjalne dla rodziny 2+2 w 2016 roku wyniosło 3489,28 zł netto miesięcznie. Dla porównania, płaca minimalna w 2016 roku wyniosła 1355,69 zł netto, natomiast przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej około 2880 zł netto, co daje 83% minimum socjalnego.

Liczba rodzin o wydatkach poniżej minimum socjalnego rosła od ok. 48% w 1994 do 59% w 2003.

Zobacz też

• Bieda
• Bündnis Grundeinkommen

Linki zewnętrzne

• dane IPiSS
• StuartS. White StuartS., Social Minimum, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 11 grudnia 2015, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-01-03]  (ang.). (Minimum socjalne)